Wady postawy i skoliozy

Istnieje bardzo wiele różnorodnych definicji wad postawy. Dlatego postaram się przedstawić to zagadnienie poprzez porównanie pokrewnych sobie pojęć.  Z wadami postawy bardzo blisko są związane pojęcia takie jak: postawa prawidłowa i postawa wadliwa.
Pisząc o różnych postawach zajmę się postawami ciała, czyli indywidualnym ułożeniem ciała w pozycji stojącej. Postawa ciała którą oceniamy podczas badania, powinna być pozycją swobodną, inaczej mówiąc nawykową. Jeżeli taka postawa jest wadliwa i pacjent nie może jej skorygować poprzez świadome napięcie mięśni to możemy wówczas mówić o wadach postawy.  

Najczęstsze  wady postawy, rozpoznawane głównie u dzieci, choć spotykane  również u dorosłych to: plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy okrągło-wklęsłe, plecy płaskie, wady klatki piersiowej. Wady kończyn dolnych zaliczane również do wad postawy to: koślawość kolan, szpotawość kolan, oraz różne wady stóp.
Należy zauważyć, iż w pojęciu wad postawy mieści się skolioza – czyli boczne skrzywienie kręgosłupa. Jednak ze względu na do końca nie wyjaśnione przyczyny ich powstawania oraz bardzo specyficzne i indywidualne metody leczenia, poniższe rozważania nie będą ich dotyczyły.
W tym artykule zajmę się głównie wadami kręgosłupa ponieważ są spotykane najczęściej.
Aby lepiej zrozumieć mechanizm powstawanie wad postawy, należy najpierw przyjrzeć się ogólnej budowie kręgosłupa. Patrząc z boku na kręgosłup, w odcinku szyjnym wygięty jest on do przodu, w odcinku piersiowym do tyłu, a w odcinku lędźwiowym znowu do przodu. Są to krzywizny fizjologiczne, co oznacza, że są niezbędne do prawidłowego przenoszenia obciążeń. Zwiększenie tych wygięć może zaburzyć poprawne funkcjonowanie, prowadzi do zmian czynnościowych, następnie strukturalnych, może powodować ból.

Tak więc plecy okrągłe to pogłębienie wygięcia kręgosłupa do tyłu w odcinku piersiowym. Analogicznie plecy wklęsłe to pogłębienie wygięcia kręgosłupa do przodu w odcinku lędźwiowym. Plecy okrągło-wklęsłe to połączenie dwóch poprzednich wad. Plecy płaskie to przypadek w którym wszystkie krzywizny są zniesione, a kręgosłup wygląda z boku na zupełnie prosty.

Jak powstają wyżej wymienione wady postawy?

Niestety najczęściej są to zaburzenia nabyte, czyli takie na których zaistnienie mieliśmy wpływ lub są wynikiem przebytych chorób. Mogą też to być wady wrodzone.
Wadom postawy towarzyszy nierównowaga mięśniowa, czyli zbytnie napięcie jednych grup mięśniowych, a osłabienie i rozciągnięcie mięśni, które działają przeciwstawnie.
 Zaburzenia te mogą być wynikiem przeciążenia mięśni pracą statyczną, niewłaściwą pozycją przy pracy, przebywaniem długo w niewłaściwych pozycjach.

Oczywiście takie przedstawienie mechanizmu powstawania wad postawy jest dużym uproszczeniem, ale dobrze oddaje istotę problemu jaki stawia terapia tych zaburzeń.
Pewne mięśnie mają skłonność do skracania swojej długości w odpowiedzi na przeciążenia. Są to tak zwane mięśnie toniczne. Jednak występują również mięśnie, które w odpowiedzi na przeciążenia rozciągają się, a tym samym osłabiają. Są to mięsnie fazowe.

Pierwszy etap leczenia polega głównie na rozciąganiu różnymi technikami mięśni przykurczonych (tonicznych). Dopiero po odzyskaniu prawidłowej długości uprzednio przykurczonych mięśni możemy zająć się wzmacnianiem mięśni osłabionych i rozciągniętych (fazowych).
Uzyskanie równowagi między tymi dwoma strukturami, pozwala na uzyskanie ergonomicznej pozycji stojącej, czyli postawy ciała, jak również na odpowiednią stabilizację kręgosłupa.    

Cały czas należy jednak pamiętać o wyeliminowaniu negatywnego stymulowania podczas dnia codziennego. Oznacza to, iż należy przestrzegać wskazówek terapeuty dotyczących profilaktyki oraz prawidłowych pozycji pracy.

Leczenie wad postawy wymaga od pacjenta systematycznego wykonywania ćwiczeń, a od terapeuty bardzo dokładnej diagnozy i wdrożenia odpowiedniej terapii.

dr n. med. Michał Dwornik D.O.